Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
image


Kataloglar

Kataloglar, kütüphanelerde gerek okuyucu gerekse de kütüphaneciye sağladığı faydalar açısından vazgeçilmez kaynaklardır.

Osmanlı Devletinde kütüphane katalogları kurulan ilk kütüphaneler ile birlikte ele alınmıştır. Bu dönemde kurulan birçok kütüphanenin vakfiyesinin olduğunu görmekteyiz. Vakfiyelerde vakfın diğer özelliklerinin yanı sıra bağışlanan kitaplarla ilgili bir listenin de olması hemen göze çarpmaktadır. Bu defterler 17.yüzyıldan itibaren daha da ayrıntılı hale getirilmiş ve bazı alt konular eklenmiştir. Koleksiyonların zenginleşmesine parelel olarak konu başlıkları da artmıştır. Bu zamanda ekli vakfiye listelerinin yanı sıra ayrıca defter adı verilen müstakil kataloglar yapılmaya başlanmış ve bunların sayısı giderek artmıştır.19.yüzyıldan itibaren ise özellikle okuyuculara kaynaklık ve rehberlik etmek üzere el defteri adı verilen kataloglar hazırlanmıştır. Tanzimat’a kadar yapılan kataloglar genellikle basit usül esas alınarak yapılmıştır. Başlangıçta kataloglar ilmiye sınıfı tarafından hazırlanırken,19.yüzyıldan itibaren hâfız-ı kütüb, evkâf müfettişi ve kâtibi tarafından hazırlandığı görülmektedir. Özellikle 19.yüzyılın ikinci yarısından itibaren  vakıf kütüphanelerinin  sayısının artması ve umumi kütüphanenin kurulma fikri ile okuyucu ve kütüphanecilere kolaylık sağlamak, eserlerin bibliyografik denetim sağlamak ve bunlarla ilgili bilgilere erişmek için başta İstanbul olmak üzere birçok kütüphanenin katalog, indeks ve bibliyografyalarının yayınlandığı görülmektedir.

Osmanlı Devletinde ilk toplu katalog çalışmasını 1850-1854 tarihleri arasında Ali Fethi Bey yapmıştır. Meclis-i Maarif üyesi de olan Ali Fethi Bey,  kütüphanelerimizde bulunan eserlerin bibliyografik denetimlerini sağlamak amacıyla   kütüphanelerimizin ihtiyaç duyduğu katalog ve fihrist eksikliğini  görerek, eskiden bilad-ı selâse adı verilen İstanbul’da Üsküdar, Galata ve Eyüp semtlerindeki özel kitaplıkların yazma kitapların bilgilerini ihtiva eden ‘‘el-Asârü’l-aliyye fi Hazaînü’l Kütübi’l –Osmaniye’’ adını verdiği bir katalog denemesi çalışması meydana getirmiştir.  Bu toplu katalog çalışması, her yazma eserin İstanbul’da hangi semt kitaplığında bulunduğu belirtildikten sonra eserler konularına göre bir araya getirilmiştir. Her kitabın, yazarının adı ve ünvanı, doğum ve ölüm tarihleri de verilmek istense de çoğunlukla gösterilmemiştir. İstanbul’daki kütüphanelerle sınırlı olan bu ilk katalog çalışması bu alanda yapılan ilk ciddi girişim olması açısından önem taşımaktadır. Bu katalog çalışması biraz karışık olmasına rağmen İstanbul’da bulunan 36 kütüphanede bulunan kitapların listesini ilk veren kaynaktır. Konular 3 ana konu başlığı altında incelenmiştir.

 II. Abdülhamid devrinde kütüphanelere ve kütüphanecilik ile ilgili çalışmalara çok ehemmiyet verilmiştir. Bu dönemde birinci aşamada gerçekleştirilen çalışmaları iki aşamada ele alabiliriz.1861 tarihli bir arşiv belgesinde kütüphanelerin sebt-i defter işlerinin yapılması için Evkâf- ı Hümâyun teftiş kâtiblerinden Fikri ve Refik Efendileri günlük kırkar kuruş ücretle görevlendirildikleri anlaşılmaktadır. Kütüphanelerin bazılarının hazırlanması esnasında burada görev yapanlardan Fikri Efendi vefat etmiş ,daha sonra bu işin yarıda kalmaması için yine Evkâf-ı Hümâyun teftiş başkâtiblerinden Hamdi ve Kamil Efendi 300 kuruş maaşla bu göreve tevcîh edilmiştir.

 Kütüphanelerdeki eserlerin hazırlanma işlemi devam ederken Abdurrahman Nâcim Efendi 9 Temmuz 1861 yılında Dersaadet Kütüphaneler Müfettişliğine atandığı görülmektedir. İstanbul kütüphanelerine dair matbu ilk defterlerin mürettibi, hukuk adamı  Mevlanbeyzâde Abdurrahman Nâcim  Efendi’nin bu göreve atanması ile kütüphanelerdeki kitapların tespiti ve kataloglarının hazırlanması konusunda çok önemli adımlar atılmaya başlanacaktır. Abdurrahman Nâcim Efendi’nin Dersaadet Kütüphaneler Müfettişliği’ne atandığı belge incelendiği zaman, Dersaadet Kütüphaneler Müfettişliği’ne atanmasının temel sebebinin kütüphanelerin gün geçtikçe harap olmasıyla kitapların korunması ve yararlanılması işlerinin oldukça güçleştiği anlaşılmaktadır. Abdurrahman Nâcim Efendi’nin burada bulunan kitapların önce tespit edilmesi ve sonra da bu tespit edilen kitapların fihrist ve kataloglarının hazırlanması işleri ile görevlendirilmiştir.

Abdurrahman Nâcim Efendi ilk olarak Umumi Fihristi hazırlayarak işe başlamıştır. İstanbul’ da bulunan kütüphanelerin genel bir fihristi olan bu çalışma da eserleri  19 konu başlığı altında toplamıştır. 552 sahifeden oluşan bu çalışmada İstanbul’un 24 kütüphanesindeki eserler alfabetik sıra ile gösterilmektedir. Kitapları fihristte bulunan kütüphaneler şunlardır :

Ayasofya, Esad Efendi, Köprülü, Nuruosmaniye, Velîyüddin Efendi, Aşir Efendi,Yeni Camii, Hamidiye, Süleymaniye,Hacı Selim Ağa, Şehit Ali Paşa,Şehzade Camii, Laleli, Fatih,Damat İbrahim Paşa ,Ragıp Paşa, Feyzullah Efendi ,Velîyüddin Carullah, Selimiye(Pertev Paşa), Murat Molla, Hekimoğlu Ali Paşa, Hüsrev Paşa, Kılıç Ali Paşa.

  

Umumi fihristde ilimlerin taksimi ve kitapların tasnif usulü kısmen şu tarzdadır :

Kütüb-i Semavîyye, Tecvîd ve Kıraat, Tefsir ,Usul-i Hadis ,Usul-i Fıkıh, Fıkıh, Fetavâ, Ferâiz, Akaid ve Kelam, Tasavvuf ve Mevâiz ve Mecâlis, Hikmet, Mantık, Hey’e, Hendese ve Hesâb, Ahkâm-i Nücûm, Evfâk-ı Remil ve Havas-i Huruf, Tevârih-i Siyer.

 24 kütüphanenin hepsi birarada  alfabetik sırası ile gösterilen ve karşılarında bulunduğu kütüphanelerin numaraları kaydolunan kitapları hakkında bilgi sahibi olabilmek için tasavvuf, mevâiz ve mecâlis başlığı altındaki kitapların sayımları sonucunda bu kısım için

 50 sahife ve her sahifede 36 satır olduğuna göre tasavvuf konusunda toplam 1800 kitabın bir arada bulunduğu sonucuna varılmaktadır.

Vakıf kütüphanelerinin fihristlerinin basılmasına ilk 1863  yılında başlanmış ve ilk önce Damat İbrahim Paşa kütüphanesi taş baskı olarak basılmıştır .Bu fihristin sonunda Şehzade Cami-i şerif kurbunda Sadrazam-ı Esbâk Damad İbrahim Paşa merhumun kütübhanesinde mevcut 1250 cilt kütüb-i mütenevvÎanın evsâf-ı mümeyyîzesi ile isim ve müellif ve kâtib ve tarihlerini şâmil usul-ı cedîde üzere işbû bir kıt’a defterini tertîb ve tanzîm ve mürettîbi abd-i fakîri asim Kütüphaneler Müfettişi Abdurrahman Nâcim’in kalemi ile tahrir ve terkîm ve  Evkâf-ı Hümâyunda litografya ile tab’ ve tersîm kılındı,ibaresi ile sonunda eserin 1863 yılının Şaban ayının ortalarında basıldığı açıkça belirtilmektedir.

1871 yılında basılan Ragıp Paşa Kütüphanesinin fihristleri de yine taş baskı olarak basılmıştır. Bu fihristin sonunda da şu kayıt yazılmıştır :

Sadr-ı esbak Ragıp Paşa merhumun kütübhanesinde  mevcud olan kütüb-i mergûbe-i ulûm ve resail-i mütenevvia-i fünûnun isim ve müellifleri ile sair evsâf-ı mümeyyîzlerini şâmil  olarak usul-ı cedîdeye tatbîkan işbu abd-i asim Kütüphaneler Müfettişi Abdurrahman Nâcim’in mârifet-i ‘acizanesi ile tertîb ve tanzîm kılınmış olan defteri nâfi eseri bu defa Takvimhane-i Amire de tab ve temsîl kılınmıştır.7 Şaban 1285

Kütüphanelerin 1869 tarihinde Maarif Nezâreti’nin sorumluluğuna verilmesi ile kütüphane kataloglarının hazırlanması,basılması ve neşri konusunda bazı önemli işlerin daha etkin ve verimli yapıldığı görülmektedir.Kütüphane kataloglarının basılması aşamasında 29 Rebiüllahir 1883 tarihinde değişik bir  çalışmaya imza atılmıştır.Bu tarihli belgede :

Dersaadet ve bilâd-ı selâsede kain kütübhanelerin mevcud olan defterleri mürûr-ı zaman ile fersude olmakla beraber hakk ve silinti gibi tağyîrat ve ifsadata uğrayub itibardan bi’l külliye sakıt bir hale gelmiş olmasından dolayı kütüb-i mevcûdenin telef ziya’ından vikâyesi zımnında görülen lüzum ve ihtiyaç üzere kütübhanelerin  teftişiyle beraber yeniden defterlerinin tanzimi için iki kol olarak memurlar tertîb ve tayin olunmuş demektedir.

Bu belgeden de anlaşılacağı üzere kütüphanelerin ve bunların barındırdığı eserlerin denetim altına alınmak istediği görülmektedir.

Kütüphane kataloglarının hazırlanması ile ilgili olarak   rastladığımız başka bir belge 5 Eylül 1883 tarihli bir belgede Hamidiye, Yeni Cami,Köprülü,Ragıp Paşa,Damat İbrahim Paşa ve Atıf Efendi kütüphanelerinin yazılma işlemlerinin 2 muavin,2 memur ve 2 katip ile tamamlandığı görülmektedir.Bu belgede Yeni Cami Kütüphanesi kataloğunun tamamlandığı ve yakın bir zamanda tab ve neşr edileceği dile getirildikten sonra,bundan sonra da 16-17 kütüphanenin daha yazılacağı beyan edilmektedir

Kütüphanelerin yazılma işi devam ederken, bir yandan da basma faaliyetleri de başlamıştır.1300-1312 yılları arasında katalogların basımı tamamlanmış, İstanbul’da bulunan 83 koleksiyon,69 kütüphanenin katalogu 40 cilt halinde basılmıştır.Bu fihristlerin 15’i mülhak olarak ve 9’u da bir arada basılmıştır. Devr-i Hamîdî katalogları,  kitapların numaraları, adı, dili ,yazı türü,cilt sayısı,yazı türü,müellif adı,müellifin ölüm tarihi ve çeşitli mülazahatlar kısmından oluşmaktadır.

Katalogların birçoğunun sonunda hangi disiplinde ne kadar kitap bulunduğu konusunda fihrist bulunmaktadır. Bazı ciltlerde yine cildin sonunda doğru-yanlış cetveli bulunmaktadır. Bu kataloglar günümüzde de halen kullanılmaktadır. Bunlar da kitap  ve müellif adı indeksi bulunmaması,önceden belirlenmiş birtakım kurallara uygun olarak hazırlanmaması, baskı hatasından dolayı bazı eksiklikler ve yanlışlıklardan dolayı eleştiriye de uğramıştır.

Cumhuriyet dönemine gelindiği zaman katalog çalışmalarının devam ettiği görülmektedir. Cumhuriyet dönemi ile beraber  Türkiye’deki tüm kütüphanelerin yönetimini elinde bulunduran  Maarif Vekaleti, 9 Haziran 1925 tarihinde illere bir genelge göndererek, başta yazma ve nadir eserler olmak üzere, Türkiye kütüphanelerinde mevcut olan eserlerin envanterlerinin çıkarılmasını istemiştir.Bu genelgeden iki yıl sonra da İstanbul’da yazma eserleri kataloglama maksadıyla bir komisyon kurulmuş, ancak bu komisyon çalışmalarını 6 ay devam ettirebilmiştir.

2 Mart 1935’de H. Ritter başkanlığında Kütüphaneleri Tasnif komisyonu altında” Süleymaniye Kütüphanesinde bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyonda Muallim Cevdet İnançalp, Zahir Hasırcıoğlu, Mehmed Ali Ayni,  Sabri Kalkandelen, Hüsameddin Yaşar, Hilmi Algün, Ferit Kam, Atıf Tüzüner, Nail Tuman ve Tahir Olgun yer almıştır. çalışmalarına   Tasnif Komisyonu’nun ilk ürünleri 1942 yılında meyvasını vermiştir.1942 yılında İstanbul Kitaplıkları Tarih- Coğrafya Yazmaları Kataloğu yayınlanmaya başlanmıştır. Aynı komisyon tarafından daha sonra İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu( 1947-1976) ve Türkçe Hamseler Kataloğu (1961) yayınlanmıştır. Bunun dışında 1961 yılında Fehmi Edhem Karatay tarafından Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan Arapça, Türkçe ve Farsça yazma eserler kataloğu yayınlanmıştır.

16 Ağustos 1948 yılında kurulan Milli Kütüphane Türkiye yazmalarının kayıt altına altına alınması ve gelecek nesillere ulaştırılması bakımından önemli bir vazife görmüştür. Kuruluşundan beri yazmalarla ilgili bazı projeler bu kurum bünyesinde gerçekleştirilmiştir.

Hiç şüphesiz Türkiye yazmaları ile ilgili bir diğer proje TÜYATOK(Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu) çalışmaları 1978 yılında önce Ankara, 1979 yılında da İstanbul'da başlamıştır. Bu projenin hedefi, ülkemizin dört bir yanında bulunan yazma eserleri bir araya getirererek bibliyografik denetimin sağlamaktı. Bu katalogda her şehir, il trafik koduna göre numaralandırılmıştır. 2000 yılında basılan Burdur II. ile TÜYATOK tarafından 24 fasikül yayımlanmıştır.

1.TÜYATOK 1, Ankara 1979: Birinci Katalog, Anıtkabir 16 ; Cumhurbaşkanlığı 34 ; Türkiye Büyük Millet Meclisi 104 ; ve Adıyaman İl Halk Kütüphanesi 132 eser yazmayı kapsar. Bu ciltle toplam 286 eser / risalenin bibliyografik tanıtımı yapılmıştır

2.TÜYATOK 2, Ankara 1980: İkinci Katalog, Giresun, Ordu ve Rize İl Halk Kütüphaneleri yazmalarını kapsar. 619 eser / risale tanıtılmıştır.

3.TÜYATOK 3, Ankara 1981 (34/I): İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi "Ali Nihad Tarlan Koleksiyonu" kitaplarını içeren bu Katalogla toplam 425 yazmanın bibliyografik tanıtımı yapılmıştır.

4.TÜYATOK 4 - 8 İstanbul 1982 - 1984 (07/I-V): Antalya ili ve ilçelerindeki ; İl Müzesi, Alanya İlçe Müzesi, Akseki Yeğen Mehmed Paşa Kütüphanesi, Elmalı ve Tekeli İlçe H.K.leri yazmalarının tanıtıldığı 4., 5., 6., 7. ve 8. ciltlerle beş ayrı fasikülden oluşan bu Katalogda toplam 4.042 eser / risale tanıtılmıştır.

5.TÜYATOK 9 Ankara 1984 (34/II): İstanbul Bayezid Devlet Kütüphanesi "Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Koleksiyonu"nda bulunan Katalogla 467 yazma eser tanıtılmıştır.

6.TÜYATOK 10-12 Ankara 1985 - 1986 (01/I-III): Adana İl Halk Kütüphanesi ve Müzesi'ne ait bu Katalogla, üç cilt içinde toplam 2.592 yazmanın tanıtımı yapılmıştır.

7.TÜYATOK 13 Ankara 1987 (34/III): İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi "Amcazade Hüseyin Paşa ve Hekimbaşı Musa Nazif Efendi Koleksiyonu"ndaki yazmaları içeren bu ciltle 630 eser tanıtılmıştır.

8.TÜYATOK 14-18 İstanbul 1990-1995 (05/I-V): Toplam beş ayrı cilt halinde yayımlanan (TÜYATOK 14-05/I, 15-05/II, 16-05/III, 17-05/IV ve 18-05/V) "Amasya Bayezid İl Halk Kütüphanesi Yazmaları Kataloğu" ile 4.184 eserin/risalenin tanıtımı yapılmıştır.

9.TÜYATOK 19 Ankara 1994 (34/IV): İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi "Mustafa Aşir Efendi Koleksiyonu"nda bulunan yazmaların tanıtıldığı bu Katalogda toplam 1.155 eser / risale yer almaktadır

10.TÜYATOK 20 Ankara 1996 (03): "Afyon İli Yazmaları Kataloğu" adıyla yayımlanan bu ciltle, Afyon Gedik Ahmed Paşa İl Halk Kütüphanesi'nde 1.938, Afyon İl Müzesi'nde 12, Dinar İlçe Halk Kütüphanesi'nde 2 olmak üzere toplam 1.952 eser / risale, 1.185 ana başlık altında, katalog sıra numarasıyla tanıtılmıştır

11.TÜYATOK 21 Ankara 1997 (10) : "Balıkesir İli Yazmaları Kataloğu" adıyla yayımlanan bu ciltle, Balıkesir İl Halk Kütüphanesi'nde 2.439, Dursunbey İlçe Halk Kütüp-hanesi'nde 185 ve Edremit İlçe Halk Kütüphanesi'nde 91 olmak üzere, toplam 2.715 eserin / risalenin 1.246 ana başlık altında katalog sıra numarasıyla tanıtımı yapılmıştır

l2.TÜYATOK 22 Ankara 1998 (18) : "Çankırı İl Halk Kütüphanesi Yazmaları Kataloğu" adıyla yayımlanan bu koleksiyonla, 683 ana başlk altında sıra/bant numarasıya l.076 eser / risale tanıtılmıştır

13.TÜYATOK 23 Ankara 2000 (ISPARTA): "Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu Isparta" adıyla yayımlanan bu koleksiyonla 1.401 ana başlık altında 3.060 eser / risale tanıtılmıştır.

14.TÜYATOK 24 Ankara 2000 (BURDUR I-II): "Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu Burdur I-II" adıyla iki cilt halinde yayımlanan bu koleksiyonla 2.193 ana başlık altında 3.000 eser / risale tanıtılmıştır

15.TÜYATOK 25 Ankara 2002 (26): " Eskişehir İl Halk Kütüphanesi Yazmaları Kataloğu" yayımlanan bu koleksiyonla 861 ana başlık altında 3.000 eser / risale tanıtılmıştır

İsmet Parmaksızoğlu tarafından hazırlanan Manisa Genel Kütüphanesi Tarih-Coğrafya Yazmalar Kataloğu I. Türkçe Yazma Tarihler'in basımı 1952 yılında gerçekleşmiştir. Ahmet Ateş tarafından hazırlanan, "İstanbul Kütüphanelerinde Farsça Manzum Eserler I" (İstanbul 1968)de İstanbul Üniversitesi ile Nuruosmaniye Kütüphaneleri ele alınmıştır. Ali Rıza Karabulut Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi'ndeki Türkçe, Farsça, Arapça Yazmalar Kataloğu adıyla 1982 yılında tek, 1995 yılında iki cilt halinde yayımlamıştır.Günay Kut, Tercüman Gazetesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu -I.İstanbul’da basılmıştır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne ait Atatürk Kitaplığı'ndaki Muallim Cevdet ve Osman Ergin koleksiyonları üzerinde çalışmaları başlatan Nail Bayraktar ; Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları Alfabetik Kataloğu -I'i 1991, II'yi 1995, Yeni Bağışlanan Yazma Kitapların Alfabetik Kataloğu- II'yi1994, Muallim Cevdet Yazmalarını 1999-2001 yılında yayımlamıştır. Ali Yardım’ın hazırladığı  İzmir Millî Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu'nu iki cilt olarak 1992-94 yılında  ; Mehmet Eminoğlu tarafından hazırlanan Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu -I, Konya'da 1997 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanmıştır. Günay Kut ve Fatma Büyükyılmaz Karcı tarafından hazırlanan Kandilli Rasathanesi Yazmalar Kataloğu-I, II  2006- 2011 yıllarında İstanbul’da yayınlanmıştır.

TÜRKÇE  VE YABANCI DİLLERDE   ÖNEMLİ   KÜTÜPHANE KATALOGLARI 

1- Ankara Üniversitesi D.T.C.Fakültesi Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu, 2 Cilt,  Ankara, 2002-2006

2-Ateş Ahmet. İstanbul Kütüphanelerinde Farsça Manzum Eserler, İstanbul, 1968

3- Bayraktar, Nail. Atatürk  Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları Kataloğu, İstanbul, 1998

4- Bayraktar, Nail. Atatürk Kitaplığı Osman Nuri Ergin Yazmaları Kataloğu,  3cilt,  İstanbul, 993-2001

5-Blochet, E. Bibliotheque Nationale Catalogue des Manuscrits Turcs, 2 cilt, Paris 1932-33 

6-  Blochet ,E. Catalogue des Manuscrits Persans de la Bibliotheque Nationale, 4 cilt, Paris, 1905-12 

7-Catalogue of  Turkish Manuscripts in the Bodlein Library, Haz: Günay Kut,  Londra, 2003

8- Fihristü'l-Kütübi'l-Arabiyeti'l-Mahfuza bi'l-Kütübhaneti'l-Hidiviye,7 cilt, Mısır, (1305-08

9-Fihrist-i Nushaha-yi Kitabhane-i Umumi-i Hazret-i Ayetullah el-Uzma Necefi Mar'aşi; Hazırlayan: Seyyid Mahmud Mar'aşî, 14 cilt, Tahran , 1348-1353 (1930-1934).

10- Flemming, B. Türkische Handschriften, teil I-Wiesbaden, 1968 (Verzeichnis der Orientalischen Handscriften in Deutschland)

11-  Flügel, G. Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der k.-k. Hofbibliothek zu Wien, 3 cild, Wien, 1865-67 

12- Gölpınarlı, Abdülkadir. Mevlana Müzesi Yazmalar Kataloğu, 3 cilt, Ankara, 1967-72

13- Götz, M. Türkische Handschriften, teil 2, Wiesbaden, 1968 (Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deuschland, cilt 13,2)

14-Götz, M. Türkische Handschriften, teil 4, Wiesbaden, 1979 (Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deuschland, cilt 13,4)

15- İslam Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, Köprülü Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu; 3 cilt, İstanbul, 1406/1986 

16 -İstanbul Kitaplıkları Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu, 4 cilt, İstanbul, 1947-76

17- İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları, 11 fasikül, İstanbul, 1943-51

18- İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Hamseler Kataloğu, İstanbul, 1961

19-İzmir Milli Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, Haz: Ali Yardım, 4 cilt, İzmir, 1992

20-Kandilli Rasathanesi El Yazmaları Kataloğu  Haz: Günay Kut, Fatma Büyükyılmaz Karcı, 2 cilt, İstanbul, 2006-2011

21- Karatay,Fehmi Edhem. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu, 2 cilt, İstanbul, 1961

22- Karatay, Fehmi  Edhem.  Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu, 4 cilt, İstanbul, 1962-69

23- Karatay, Fehmi Edhem. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Kataloğu, İstanbul,1961

24- Milli Kütüphane Yazmalar Kataloğu, Yay: T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara 1987.

25- Ch. Rieu. Catalogue of the Turkish Manuscripts in the British Museum, London, 1881

26- Ch. Rieu. Catalogue of the Persian Manuseripts in the British Museum, 3 cilt, 1 zeyl, London / Berlin, 1879-95

27-  Rossı, Ettore. Elenco deı Manoscrıttı Turchı Della Bıblıoteca Vatıcana,  Vatikan , 1953

28-  Schmidt, Jan.Catalogue of Turkish Manuscripts in the Lıbrary of Leiden Universıty and other collections in the Netherlands, Leiden, 1973

29- Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, Dr.Müjgan Cunbur, Dursun Kaya, Niyazi Ünver, Ankara 1999

30- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu, yay: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara, 1979- 2001

31- Yapı  Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu, İstanbul,1999